«Μάνη ( Καδήκιοϊ ): Ουδέποτε υπήρξε ξενόφωνο
αλλ’ ανέκαθεν ωμίλουν την ελληνικήν
και
έσφυζον από ελληνικήν ανθηρότητα”.
Δημήτριος Μανάκας
«Ιστορία Παιδείας Διδυμοτείχου και
Περιχώρων»
Γράφει ο Κώστας
Βαϊράμης
Η ιστορία
των σχολείων πόλεων και χωριών του αλύτρωτου ελληνισμού κατά την εποχή της
Τουρκοκρατίας, είναι η ενδιαφέρουσα παράλληλη μικρή ιστορία του Ελληνισμού σε
χρόνους δίσεκτους. Στην ιστορία κάθε σχολείου, φαίνονται οι αγώνες του Γένους
να διατηρήσει αλώβητη την εθνική του ταυτότητα και ο πόθος των κατοίκων κάθε
χωριού και πόλης να μετέχουν τα παιδιά τους στην Ελληνική Παιδεία.
Μια τέτοια αξιοσημείωτη περίπτωση είναι
η ιστορία του σχολείου του χωριού Μάνη Έβρου. Η Μάνη (επί Τουρκοκρατίας είχε
το όνομα Καδήκιοϊ, δηλαδή το χωριό του δικαστή) βρίσκεται, στη κοιλάδα του
Ερυθροπόταμου και απέχει 12 χλμ. ΒΔ. από το Διδυμότειχο.
Στη Θράκη, από την εποχή των
Τανζιμάτ, (για τα Τανζιμάτ βλέπετε στο https://sitalkisking.blogspot.com/2012/09/19.html)
δόθηκε μεγάλη έμφαση στην Παιδεία και χάρη στις γενναιόδωρες εισφορές πλουσίων
Κωνσταντινουπολιτών ιδρύθηκαν πολλά σχολεία στη Θράκη και σε άλλες περιοχές του
αλύτρωτου Ελληνισμού. Βέβαια στην Αδριανούπολη λειτουργούσε σχολή από το 1550
και στο Διδυμότειχο σύμφωνα με τους κώδικες της Μητρόπολης προκύπτει ότι
λειτουργούσε σχολείο από τις αρχές του 18ου αιώνα (1741).