*Από το δημοσίευμα της εφημερίδας "Αρμονία" της Σμύρνης
Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Η σημερινή υπέροχη πόλη Αλεξανδρούπολη, που
ξεκίνησε την αναπτυξιακή πορεία της περίπου από το 1870, κυριάρχησε στην
οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική ζωή της περιοχής και ανέδειξε σημαντικές
προσωπικότητες, που σήμερα τις καλύπτει η λήθη. Είναι γνωστό ότι η
Αλεξανδρούπολη, η νέα αυτή πόλη, από τη στιγμή που απέκτησε η περιοχή
σιδηροδρομικό δίκτυο, αναδείχθηκε σε σημαντική κυψέλη του Ελληνισμού.
Στη Βιβλιοθήκη της Βουλής
υπάρχουν ορισμένα έγγραφα Θρακικού ενδιαφέροντος. Ένα από αυτά το έγγραφα,
είναι έκθεση του Ν. Γ. Χατζόπουλου,
διακεκριμένου εκπαιδευτικού με εθνική δράση, που αναφέρεται στην Αλεξανδρούπολη
του 1883, τότε που ήταν μια μικρή κωμόπολη, ένα ψαροχώρι. Στην έκθεση αυτή,
υπογραμμίζεται, ότι υπερισχύει ο Ελληνισμός, παρά την πανσπερμία των φυλών, που
κατοικούσαν εκεί. Γράφει ειδικότερα:
ΔΕΔΕΑΓΑΤΣ: «Αρτισύστατος κωμόπολις εμπορική παράλιος και ο τελευταίος
των εν τη Νοτιοδυτική Θράκη Σιδηροδρόμων σταθμός. Έχει τανύν 450-500 νεοδμήτους
οικοδομάς και περί τας 1500-2000 ψυχάς.
Οικογενείας δε μονίμους οικούσας εις
Δεδέαγατς περί τας 100-120 προερχομένας εκ διαφόρων μερών και εθνικοτήτων και
διαφόρων ιδεών ηθών και εθίμων. Τανύν υπερισχύει εκείσε ο Ελληνισμός. Διότι ου
μόνον εκ των ως άνω είρηται οικογενειών τα 3/4 εισίν ομογενείς, αλλά και το
εμπόριον ενεργείται υπό Ελλήνων είτε ως εμπόρων ή εργατοϋπαλλήλων και μεσιτών
είτε τεχνιτών ή εργατών.
Έχει νυν η εν Δεδέαγατς Ελληνική
Κοινότης Εκκλησίαν ξυλίνης οικοδομής, λιθόκτιστον Δημοτικήν Σχολήν, εν ή
φοιτώσι περί τα 100-120 παιδία, εν οίς και 20-25 θήλεα. Ανήγειρε δε και έτερον
ευρύ κτίριον λίθινον προορισμένον δια Παρθεναγωγείον....».