*Η Αδριανούπολη σε γκραβούρα του 1829
Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Οι τελευταίες ώρες που έζησε ο Ελληνισμός της
Αδριανούπολης το 1922, ήταν άκρως δραματικές. Η πόλη στην οποία ο Ελληνισμός
άνθισε για χιλιάδες χρόνια, η πόλη με τα περίφημα ελληνικά εκπαιδευτήρια, η
πόλη με τους μεγάλους εμπόρους, παραδόθηκε στους Τούρκους, που την πήραν χωρίς
να πολεμήσουν καθόλου στην Ανατολική Θράκη.
Η απόφαση για την
εκκένωση της Θράκης πάρθηκε από τους Συμμάχους στις 9 Σεπτεμβρίου 1922 μετά από
θυελλώδεις συσκέψεις τριών ημερών στο Παρίσι, μεταξύ του Γάλλου πρωθυπουργού και
υπουργού Εξωτερικών Πουανκαρέ του Άγγλου
υπουργού εξωτερικών Λόρδου Κώρζον και του Ιταλού υπουργού Εξωτερικών κόμη Κάρλο Σφόρτσα. Τις μέρες εκείνες δεν υπήρχε κυβέρνηση στην Αθήνα ικανή να αντιδράσει,
ενώ στο στράτευμα επωάζονταν η επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα. Η Μικρά
Ασία, είχε αρχίζει να ζει το δικό της δράμα. Η διάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών
των τριών συμμάχων κρατών με το ανακοινωθέν της έβαζε προκαταβολικά την ταφόπλακα
στην υπόθεση της Ανατολικής Θράκης, με την ελεεινή μεταξύ άλλων διατύπωση:
«Αι τρεις Σύμμαχοι Κυβερνήσεις δράττονται της παρούσης ευκαιρίας όπως δηλώσουν, ότι
λαμβάνουν υπό ευμενή άποψιν ΤΗΝ ΕΠΙΘΥΜΙΑΝ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΝΑ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΝ ΘΡΑΚΗΝ
ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ, συμπεριλαμβανομένης της Αδριανουπόλεως».