ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
http://www.kathimerini.gr/953123/article/epikairothta/ellada/ekklhsia-neos-katastatikos-xarths
*Οι δικτάτορες προσπάθησαν να ασκήσουν έλεγχο στο
εκκλησιαστικό πλήρωμα μέσα από τον έλεγχο της Εκκλησίας, αλλά τελικά απέτυχαν
να χειραγωγήσουν τη διοίκησή της.
Του κ. ΑΝΔΡΕΑ ΝΑΝΑΚΗ*
Οι Καταστατικοί Χάρτες (Κ.Χ.)
ιδιαίτερα ο Σ΄ και ΣΑ΄ του 1852, αλλά και οι έτεροι του 20ού αιώνα, περισσότερο
βέβαια με τις τροποποιήσεις που επέβαλαν καθεστωτικές κυβερνήσεις (Παγκάλου,
Μεταξά, Παπαδόπουλου), εκφράζουν τη βούληση του κράτους για ασφυκτικό έλεγχο
της Εκκλησίας, σε εποχές που το κράτος λειτουργεί με συγκεντρωτικές ή
αυταρχικές δομές διοίκησης. Η παρουσία εκπροσώπου της εκάστοτε κυβέρνησης στη
Διαρκή Ιερά Σύνοδο (ΔΙΣ), η οποία έπαυσε με τον Κ.Χ. του 1977, καθιστούσε
απόλυτη την επί της Εκκλησίας πολιτειοκρατία. Ο εκδημοκρατισμός της Πολιτείας
απελευθερώνει και την Εκκλησία από τα κρατικά δεσμά.
Η Πολιτεία επιβάλλει με τον Κ.Χ.
την κηδεμονία της στην Εκκλησία στο πλαίσιο της κρατικιστικής αντίληψης για μια
χειραγωγημένη Εκκλησία, η οποία θα υπηρετεί τους κρατικούς σκοπούς και στόχους,
με πρώτο και κυρίαρχο τη διαμόρφωση και διασφάλιση της εθνικής συνείδησης,
εθνικής ενότητας και ταυτότητας. Στο ελληνικό και στα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη,
οι άνθρωποι ήταν αφοσιωμένοι και αυτοπροσδιορίζονταν από τη θρησκευτική τους
συνείδηση. Γι’ αυτό και τα πρώτα ελληνικά Συντάγματα της Επανάστασης του 1821
όριζαν ότι «Έλληνες εισί οι εις Χριστόν
πιστεύοντες». Συνεπώς, μέσα από τη χειραγώγηση των εκκλησιαστικών δομών
διοικήσεως, πρωτίστως του συνόλου της Ιεραρχίας, αλλά και της ΔΙΣ, θα ασκείτο ο
έλεγχος και στο εκκλησιαστικό πλήρωμα. Ο Κ.Χ. του 1969 αποτελεί καθ’ ολοκληρίαν
έκφραση αυτών των στόχων και επιλογών.