*Το "λογχισμένο Ευαγγέλιο της Σαμοθράκης" όπως είχε εκτεθεί στη Βουλή το έτος 2000 (Φωτογραφία Σάββα Σταθάκη).
Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Είμαι βέβαιος, ότι οι περισσότεροι από τους συμπατριώτες μου Θρακιώτες,
δεν έτυχε να δουν το λεγόμενο «λογχισμένο Ευαγγέλιο της Σαμοθράκης» που αποτελεί
πολύτιμο αντικείμενο των συλλογών του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Είναι όμως
στην πραγματικότητα, ανεκτίμητο ενθύμιο των παθών του Θρακικού Ελληνισμού.
Το «λογχισμένο Ευαγγέλιο της
Σαμοθράκης» σχετίζεται άμεσα με το Ολοκαύτωμα του μαρτυρικού νησιού του
βορειανατολικού Αιγαίου, κατά την Επανάσταση του 1821.
Συνοπτικά τα γεγονότα: Οι
άνθρωποι της Φιλικής Εταιρείας είχαν προετοιμάσει ψυχικά τους κατοίκους της
Σαμοθράκης για τον εθνικό ξεσηκωμό, που έρχονταν και ήταν όλοι αποφασισμένοι. Έτσι
οι Σαμοθρακίτες επαναστάτησαν τον Αύγουστο του 1821, αρνούμενοι να πληρώσουν
φόρους.
Όμως 1η Σεπτεμβρίου 1821 των
λεγόμενη στο τοπικό ιδίωμα «πρωτοσταυρινιά» αποβιβάστηκαν στη Σαμοθράκη τα
αγήματα των Τούρκων υπό τον υποναύαρχο Καρά-Αλή (σ.σ. είναι αυτός που αργότερα τον
Ιούνιο του 1822, ανατίναξε μαζί με την ναυαρχίδα του, ο πυρπολητής Κωνσταντίνος
Κανάρης). Αμέσως άρχισαν το έργο της σφαγής και των λεηλασιών. Σφαγιάσθηκαν μερικές
χιλιάδες άνδρες και αγόρια. Τα γυναικόπαιδα πουλήθηκαν στα παζάρια σκλάβων της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης. Τα
σπίτια τους κάηκαν. Το νησί ερημώθηκε.