ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/913212/gallery/politismos/eikastika/h-agia-sofia-prin-apo-170-xronia
*Άποψη του κεντρικού χώρου του ναού μέσα από το βόρειο
πλευρικό κλίτος. Οπως γίνεται σαφές, η κατασκευή των παράπλευρων χώρων
εξυπηρετούσε πλήρως την ανάδειξη του ενιαίου κεντρικού χώρου.
Γράφει η ΓΙΩΤΑ ΜΥΡΤΣΙΩΤΗ
Έχει διατυπωθεί πολλές φορές.
Χωρίς τους αδελφούς Γκασπάρε και Τζιουζέπε Φοσάτι (Gaspare και Giuseppe
Fossati) η Αγία Σοφία δεν θα είχε παραμείνει το αρχιτεκτονικό αριστούργημα που
γνωρίζουμε σήμερα. Οι Ιταλοελβετοί αρχιτέκτονες έσωσαν στην κυριολεξία από την
κατάρρευση το μεγαλειώδες σύμβολο της βυζαντινής ναοδομίας.
Την ιστορική αυτή καμπή φωτίζουν
οι έγχρωμες λιθογραφίες του Γκασπάρε Φοσάτι που παρουσιάζονται για πρώτη φορά
στο κοινό της Θεσσαλονίκης. Απεικονίζουν τον ναό της Αγίας Σοφίας στην Πόλη,
την εσωτερική αρχιτεκτονική του σύνθεση, τον περιβάλλοντα χώρο, με πανοραμικές
λήψεις της Πόλης, όπως ήταν πριν από 170 χρόνια, αμέσως μετά τη ριζική
ανακαίνισή του. Τα μοναδικά λιθογραφικά έργα τέχνης φιλοτεχνήθηκαν στο Λονδίνο
το 1852 με βάση τα σχέδια του Γκασπάρε Φοσάτι κατά τη διάρκεια των εργασιών
αποκατάστασης (1847-1849).
Επί 43 χρόνια ήταν «θαμμένες» στα
ράφια της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 22
από τις 25 λιθογραφίες του Φοσάτι, ανάμεσα σε περίπου 3.500 έργα τέχνης και
άλλους θησαυρούς του Ελληνισμού που διέσωσε ο ομογενής Αιγύπτιος Ιωάννης
Τρικόγλου. Ανασύρθηκαν πρόσφατα για την έκθεση «Η Αγία Σοφία των αδελφών
Fossati, μέσα από την Τρικόγλειο βιβλιοθήκη του ΑΠΘ» στο Μουσείο Βυζαντινού
Πολιτισμού Θεσσαλονίκης για να μας αποκαλύψουν λεπτομέρειες του μνημείου, τη
θέση του στη χερσόνησο αλλά και την ουσιαστική συνδρομή των αδελφών Φοσάτι που
κέρδισαν την εμπιστοσύνη του νεαρού σουλτάνου Αβδουλμετζίτ για να τους αναθέσει
την αποκατάσταση της Αγίας Σοφίας υπερνικώντας αντιδράσεις κύκλων της
οθωμανικής κοινωνίας.