*Το Αρρεναγωγείον της Αρτάκης το 1912
Γράφει ο δημοσιογράφος Ανδρέας Μακρίδης
Στα 1922, η μεγάλη Καταστροφή σήμανε το
τέλος της ελληνικής παρουσίας στις περιοχές της Μικράς Ασίας, της Ανατολικής
Θράκης και του Πόντου. Ενάμιση εκατομμύριο Ρωμιοί θα έπαιρναν το δρόμο της
προσφυγιάς και θα αγωνίζονταν να ριζώσουνε σε νέα εδάφη, στην απέναντι πλευρά
του Αιγαίου, κρατώντας απ' την παλιά πατρίδα μονάχα αναμνήσεις. Και το όνομά
της: Σμύρνη, Τραπεζούντα, Μηχανιώνα, Αρτάκη...
Εκατό
χρόνια πίσω, στις αρχές του 19ου αιώνα, η Ρωμιοσύνη αντιμετώπιζε μιαν άλλη
μετάβαση, λιγότερο βασανιστική, μα όχι λιγότερο πραγματική. Πλάι στο θρήνο της
Άλωσης άρχισε να ακούγεται ο θρήνος μίας Ελλάδας χαμένης, μιας δόξας άγνωστης
στους πολλούς, που μπορούσε να ψηλαφηθεί μονάχα σε ξένα χειρόγραφα. Πλάι στον
καθημερινό αγώνα της επιβίωσης, προστέθηκε εκείνος της ταυτότητας, ο αγώνας του
ονόματος, ο αγώνας της γραφής, της γλώσσας, χωρίς τον οποίο κι η ίδια η Ελλάδα
θα είχε παραμείνει επαρχία των Οθωμανών.