Γράφει
ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας
Η ηρωική
εξέγερση του λαού της Κύπρου το 1931 καταπνίγηκε στο αίμα από τη Βρετανία.
Εκδηλώθηκε ασφαλώς ανεπίκαιρα σε μια εποχή που η αποικιοκρατία κυριαρχούσε
ακόμα σε όλες τις ηπείρους.
Στα
πρώτα χρόνια της μεταπολεμικής περιόδου τοποθετείται χρονικά και η αγωνιστική
δραστηριότητα του Μακαρίου για ένωση και μόνο ένωση, με αποκορύφωμα τον όρκο
της Φανερωμένης. Τον Δεκέμβριο του 1949 η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου
πρότεινε στη Βρετανική Κυβέρνηση να διεξάγει δημοψήφισμα για την Ένωση με την Ελλάδα,
σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ. Όπως ήταν αναμενόμενο η Βρετανική Κυβέρνηση
αρνήθηκε και η Εκκλησία διεξήγαγε δικό της δημοψήφισμα στους ναούς υπό την
επίβλεψη των ιερέων. Το δημοψήφισμα διεξήχθη με υπογραφή σε τετραπλούν των
συμμετασχόντων σε δύο συνεχόμενες Κυριακές, στις 15 και 22 Ιανουαρίου 1950,
υπέρ της Ένωσης με το τότε Βασίλειο της Ελλάδας. Από τους 244.757
Ελληνοκυπρίους, που είχαν δικαίωμα υπογραφής, υπέγραψαν 215.108, ποσοστό 95,7
%. Μετά το δημοψήφισμα η πρεσβεία της Εθναρχίας
επισκέφθηκε πρώτα την Αθήνα, όπου στη συνάντηση με τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας
Νικόλαο Πλαστήρα διαπιστώθηκε ότι η Κυβέρνηση δεν επιθυμούσε την συγκεκριμένη
στιγμή μία σύγκρουση με τη Βρετανία. Ο Αντιπρόεδρος μάλιστα της Κυβέρνησης
Γεώργιος Παπανδρέου δήλωσε: «Η Ελλάς
αναπνέει σήμερον με δύο πνεύμονας, τον μεν αγγλικόν, τον δε αμερικανικόν. Δεν
ημπορεί, λόγω του Κυπριακού, να διακινδυνεύση από ασφυξίαν».