ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
*Αθήνα, 18 Οκτωβρίου 1944. Ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου
υψώνει τη γαλανόλευκη στον Ιερό Βράχο. Μέσω του σχηματισμού κυβέρνησης εθνικής
ενότητας προσπάθησε να αποτρέψει τον εμφύλιο πόλεμο.
Γράφει η κ. ΣΙΣΣΥ ΑΛΩΝΙΣΤΙΩΤΟΥ
Τελειώνοντας το βιβλίο του Νίκου Αλιβιζάτου
μπορεί κανείς να σκεφτεί πόσο ο τίτλος αδικεί το εύρος του περιεχομένου χωρίς
ωστόσο να είναι σε θέση να προκρίνει εύκολα κάποιον άλλον, περισσότερο δηλωτικό
αφού σε περίπου 600 σελίδες και διά μέσου των προσωπικοτήτων που επέλεξε ο
συγγραφέας καταγράφεται ουσιαστικά η ιστορία του σύγχρονου ελληνικού έθνους: Οι
ιδέες που κυριάρχησαν και διαμόρφωσαν τη σημερινή ελληνική κοινωνία, τα κύρια
γεγονότα που καθόρισαν τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στη χώρα, πολιτικοί
και διανοούμενοι στη σχέση τους με την εξουσία αλλά και στη μεταξύ τους σχέση
έτσι όπως αυτή καθορίστηκε από τη σαγήνη της εξουσίας. Πώς αυτή η σαγήνη
ανέδειξε πλευρές, όχι πάντοτε θετικές, των προσωπικοτήτων που ενεπλάκησαν με
τον ένα ή τον άλλον τρόπο στα «δημόσια πράγματα».
Αν και
ο ίδιος διευκρινίζει ότι η τριπλή σχέση πολιτικών, διανοουμένων και εξουσίας
εξετάζεται με τη ματιά του συνταγματολόγου- εκείνου δηλαδή που αντικείμενο της
δουλειάς του είναι βέβαια η πολιτική εξουσία, όπως διαμεσολαβείται όμως από το
Σύνταγμα, το δίκαιο και τους θεσμούς- οι ανεκδοτολογικές παραπομπές, τα
αποσπάσματα των ομιλιών και τα περιστατικά προσδίδουν στο βιβλίο τη γοητεία
μιας μυθιστορηματικής αφήγησης. Όπως αυτή που περιγράφει τις προσπάθειες του Γ.
Παπανδρέου να αποτρέψει τον εμφύλιο πόλεμο, μέσω του σχηματισμού κυβέρνησης
εθνικής ενότητας: « […] Η επιδίωξη της
ενότητας δεν εμπόδισε τότε τον Παπανδρέου- ο οποίος ως πρωθυπουργός προήδρευε-
να μιλήσει ενώπιον των εκπροσώπων του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ για την “τρομοκρατία,
η οποία ασκείται εις την ελληνικήν ύπαιθρον”. “Κόλασις είναι σήμερον η κατάστασις της πατρίδος” ανέφερε. “Σφάζουν οι Γερμανοί. Σφάζουν τα Τάγματα
Ασφαλείας. Σφάζουν και οι αντάρται. Σφάζουν και καίουν… […]”».