ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/820875/article/politismos/vivlio/h-ekpaideysh-prin-apo-to-1830-sthn-ellada-k
*Ευγένιος Βούλγαρης ή Βούλγαρις (1716 - 1806), η πλέον αντιπροσωπευτική
μορφή του νεοελληνικού Διαφωτισμού. Με τη διδασκαλία του και τα συγγράμματά του
εγκαινίασε μια νέα εποχή στην ιστορία της ελληνικής παιδείας.
Γράφει ο κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ν. ΜΟΣΧΟΠΟΥΛΟΣ*
Ο ευρωπαϊκός και στη συνέχεια ο ελληνικός
Διαφωτισμός (ακολουθία και εν πολλοίς συνέπεια της Αναγέννησης των γραμμάτων
και των τεχνών στη Δύση), ως γνωστόν, υπήρξαν γενεσιουργοί δυνάμεις πνευματικής
και, βεβαίως, πολιτικής αναδόμησης του Γένους κατά την περίοδο της
προετοιμασίας της Μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης.
Υψηλής
σημασίας προσωπικότητες αυτού του μεγαλειώδους φαινομένου του Διαφωτισμού, ο
Αδαμάντιος Κοραής, ο Δάσκαλος του Γένους Άνθιμος Γαζής, ο Κοσμάς ο Αιτωλός με
τις περίφημες «Διδαχές» του, ο θεωρούμενος πρόδρομος της απλο-ελληνικής γλώσσας
και πρωτοπόρος δάσκαλος της αριστοτελικής ηθικής Βικέντιος Δαμοδός, που στόχο
του είχε, όπως ο ίδιος σημειώνει στο Προοίμιο της «Φυσιολογίας» του, «τον φωτισμό του περιδόξου Γένους μας»,
ο Ιώσηπος Μοισιόδαξ, η πλέον ώριμη έκφραση του νεοελληνικού Διαφωτισμού, ο κατ’
εξοχήν συνειδητοποιημένος επαναστάτης Ρήγας Βελεστινλής, που έβλεπε την παιδεία
ως μέσον υλοποίησης του επαναστατικού οράματος, η πλέον αντιπροσωπευτική μορφή
του νεοελληνικού Διαφωτισμού ο πολύς Ευγένιος Βούλγαρης, ο Κερκυραίος Νικηφόρος
Θεοτόκης, ο Βενιαμίν ο Λέσβιος, κορυφαίος δάσκαλος του καιρού του- κατά τον
χαρακτηρισμό του μεγάλου δασκάλου της νεοελληνικής παιδείας Ευαγγέλου
Παπανούτσου, ο Νεόφυτος Βάμβας, ο Αθανάσιος Ψαλίδας, ο Κωνσταντίνος Κούμας και
τόσοι άλλοι θεράποντες της παιδείας παρελαύνουν μέσα στο πρόσφατο βιβλίο (έκδ.
Gutenberg) του ομότιμου καθηγητή της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών Ιωάννη
Γ. Δελλή.