ΤΟ ΤΡΟΠΑΡΙΟ ΤΗΣ ΚΑΣΣΙΑΝΗΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ

*Η Αγία Κασσιανή

          Μεγάλη Τρίτη, της Μετανοούσας Μαγδαληνής. Το τροπάριο της ημέρας, που έγραψε η μοναχή Κασσιανή κατέχει ξεχωριστή θέση, τόσο στην εκκλησιαστική ποίηση, όσο και στην Ελληνική Γραμματεία γενικότερα. 

          Η Κασσιανή ή Κασσία, ή Εικασία, ήταν βυζαντινή μοναχή και υμνογράφος. Σ'αυτήν αποδίδεται το ψαλλόμενο την Μεγάλη Τρίτη τροπάριο. Ο πρώτος βυζαντινός χρονογράφος που έγραψε για την Κασσιανή είναι ο Συμεών ο Μάγιστρος. Από το πλούσιο έργο της περίπου 50 από τους ύμνους έχουν διασωθεί και 23 από αυτούς χρησιμοποιούνται στη Ορθόδοξη λατρεία. Ο ακριβής αριθμός τους δεν έχει προσδιορισθεί. Επιπλέον, σώζονται 789 μη λειτουργικοί της στίχοι. Πρόκειται κυρίως για «γνωμικά». 
          Η μνήμη της τιμάται στις 7 Σεπτεμβρίου. 
          Γεννήθηκε μεταξύ του 805 και του 810 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γόνος πλούσιας οικογενείας. Είχε εξαιρετική ομορφιά και μεγάλη εξυπνάδα. Τρεις βυζαντινοί χρονικογράφοι, αναφέρουν ότι έλαβε μέρος στην τελετή επιλογής νύφης, για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο, την οποία είχε οργανώσει η μητριά του Ευφροσύνη.

*Ο Θεόφιλος επιλέγει σύζυγο. Γκραβούρα του Δημοτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης

          Ανάμεσα στις δώδεκα κόρες που ήταν υποψήφιες ξεχώρισαν δύο: η Κασσία, κόρη εξαίσιας ομορφιάς, η οποία καταγόταν από οικογένεια ευπατριδών και η αρχόντισσα επίσης Θεοδώρα.
          Όταν συγκεντρώθηκαν στα ανάκτορα, η Ευφροσύνη έδωσε στο Θεόφιλο ένα χρυσό μήλο να το προσφέρει στην κόρη που θα τον συγκινούσε περισσότερο. Εκείνος στράφηκε προς την Κασσία, εντυπωσιασμένος από την ομορφιά της για να της προσφέρει το μήλο, απευθύνοντας της, την περίεργη παρατήρηση: "Εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα" υποννοώντας την Εύα, που έγινε αιτία να εκδιωχθεί ο άνορωπος από τον Παράδεισο.
          Η Κασσιανή δεν τα έχασε, ούτε υπολόγισε ότι θα έχανε το θρόνο. Και έδωσε μια απάντηση θαρραλέα: "Αλλά και εκ της γυναικός πηγάζει τά κρείττω" υπονοώντας την Παναγία που γέννησε το Χριστό.
          Ο Θεόφιλος  πειραγμένος από την εύστροφη απάντηση, πρόσφερε το χρυσό μήλο στην Θεοδώρα. Η Κασσιανή, είχε χάσει οριστικά το θρόνο. Στη συνέχεια έγινε μοναχή. Και εμπνεύσθηκε το ποιητικό της κείμενο, από το εξής απόσπασμα του Ευαγγελίου:

          «Και ιδού γυνή εν τη πόλει ήτις ην αμαρτωλός, και επιγνούσα ότι ανάκειται εν τη οικία του Φαρισαίου, κομίσασα αλάβαστρον μύρου και στάσα οπίσω παρά τους πόδας αυτού κλαίουσα, ήρξατο βρέχειν τους πόδας αυτού τοις δάκρυσι και ταις θριξί της κεφαλής αυτής εξέμασσε και κατεφίλει τους πόδας αυτού και ήλειφε τω μύρω».. 

          Αυτό το περιστατικό η μοναχή και υμνογράφος Κασσιανή το μετέτρεψε σε ένα από τα ωραιότερα και δημοφιλέστερα τροπάρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας. 

          Το πρωτότυπο κείμενο του Τροπαρίου της Κασσιανής, είναι το ακόλουθο:

Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,

τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,

ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.

Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,

ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας.

Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,

ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ

κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,

ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει.

Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,

ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις

ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,

κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη.

Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους

τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;

Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.

          Πολλοί επεχείρησαν έκτοτε να διασκευάσουν ή να μεταφράσουν ή να μεταφέρουν στη δημοτική το τροπάριο της Κασσιανής. Ένα δείγμα δημοσιεύουμε εδώ. Είναι του Φώτη Κόντογλου.

Κύριε, η γυναίκα που έπεσε σε πολλές αμαρτίες,

σαν ένοιωσε τη θεότητά σου, γίνηκε μυροφόρα

και σε άλειψε με μυρουδικά πριν από τον ενταφιασμό σου

κι έλεγε οδυρόμενη: Αλλοίμονο σε μένα, γιατί μέσα μου είναι νύχτα κατασκότεινη

και δίχως φεγγάρι, η μανία της ασωτείας κι ο έρωτας της αμαρτίας.

Δέξου από μένα τις πηγές των δακρύων,

εσύ που μεταλλάζεις με τα σύννεφα το νερό της θάλασσας.

Λύγισε στ' αναστενάγματα της καρδιάς μου,

εσύ που έγειρες τον ουρανό και κατέβηκες στη γης.

Θα καταφιλήσω τα άχραντα ποδάρια σου,

και θα τα σφουγγίσω πάλι με τα πλοκάμια της κεφαλής μου

αυτά τα ποδάρια, που σαν η Εύα κατά το δειλινό,

τ' άκουσε να περπατάνε, από το φόβο της κρύφτηκε.

Των αμαρτιών μου τα πλήθη και των κριμάτων σου την άβυσσο,

ποιος μπορεί να τα εξιχνιάση, ψυχοσώστη Σωτήρα μου;

Μην καταφρονέσης τη δούλη σου, εσύ που έχεις τ' αμέτρητο έλεος.

          Το Τροπάριο της Κασσιανής στη δημοτική γλώσσα απέδωσε και ο μεγάλος ποιητής Κωστής Παλαμάς. Το παραθέτουμε εδώ.

« Κύριε,
Η γυναίκα που έπεσε, σε τόσες αμαρτίες, σαν άκουσε, σαν ένοιωσε τη θεϊκή σου
Χάρη σαν μυροφόρας ένδυμα, στα κλάματα πνιγμένη μύρα προ του θανάτου Σου,
εντάφια σου φέρνει, και ωιμέ, στενάζει, κλαίει και θρηνεί πολλή με δέρνει νύχτα
ασέληνη και σκοτεινή έρως της αμαρτίας νύχτα που φλέγει και κεντά πόθους
ακολασίας.
δέξου Χριστέ, τα δάκρυα τα πύρινα που χύνω Συ, που στα σύννεφα τραβάς της
θάλασσας το κύμα.
Γύρισε την συμπόνια Σου, 
στους στεναγμούς μου,
Συ πώγυρες τους ουρανούς στην θεία γέννησή Σου.
Τα πόδια σου τα άγια, 
άφησε να φιλήσω 
και να σκουπίσω άφησε 
με τα ξανθά μαλλιά μου.
Τα πόδια, που σαν άκουσε τον κρότο τους
η Εύα το δειλινό μεσ' στην Εδέμ 
κρύφθηκε από φόβο
Τις τόσες αμαρτίες μου και τη βαθιά Σου κρίση ποιος να μετρήσει ημπορεί
Χριστέ μου, ψυχοσώστη
Μη με αφήνεις έρημη και ταπεινή σου δούλη Συ, όπου έχεις, ως Θεός άπειρη
καλοσύνη».
          Μια απόδοση στη δημοτική, έκανε το 1968 ο Παντελής Αθανασιάδης. Η απόδοση αυτή, δημοσιεύθηκε την Μεγάλη Τρίτη της χρονιάς εκείνης, στην εφημερίδα ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ της Θεσσαλονίκης.

Χριστέ μου εγώ που αμάρτησα

Πουλώντας το κορμί μου

Σε καταγώγια άνομα

Σε κλίνες των Ρωμαίων

Χαρίζοντας τον έρωτα

Και τη ακολασία

Ιδού! Μπροστά σου βρίσκομαι

Θωρώ τα μεγαλείο

Του πάναγνου προσώπου Σου

Και το χαμόγελό σου

Πηγή δροσιάς στην έρημο

Καντήλι στο σκοτάδι.

Σου φέρνω μύρα Κύριε

Για να με συγχωρήσεις

Οίμοι! Σου κράζω η δύστυχη

Νύχτα μέσ’ στην ψυχή μου.

Σκότος χωρίς ξημέρωμα

Χάος κι ακολασία

Πριν σ’ αντικρύσω Κύριε,

Πριν το χαμόγελό Σου

Φως μου χαρίσει Άγιε.

Συγχώρεσέ με Πάναγνε

Και δέξου τους χειμάρρους

Απ’ των ματιών τα δάκρυα

Κι απ’ της ψυχής το κλάμα

Χριστέ μου, Συ, πού έφερες

Αγάπη μέσ’ στην πλάση,

Συ που το θαλασσόνερο

Το φέρνεις στα ουράνια

Σαν σύννεφο λευκόφαιο

Για να τα ξαναστείλεις

Σταλιά δροσιάς, βροχόσταλα

Στη διψασμένη χώρα,

Λυπήσουμε και δώσε μου

Χριστέ μου τη συγγνώμη

Και ΄γω η πόρνη Κύριε,

Θα τα καταφιλήσω

Τα άχραντα τα πόδια Σου

Με μύρο θα τα λούσω

Και τους βοστρύχους Πάνσοφε,

Που άλλοτε θαμπώναν

Τους Ιουδαίους έφηβους

Θα ρίξω για πετσέτα

Στεγνώνοντας τα πόδια Σου,

Τις θεϊκές πατούσες.

Συγχώρεσέ με Πάναγνε,

Σαν χάρη στο ζητάει

Η πόρνη η ακόλαστη

Η ξακουστή εταίρα,

Που κείτεται στα πόδια Σου

Και με το μοιρολόγι

Ποθεί τις αμαρτίες της

Να σβήσει με σφουγγάρι.

Ποιος Κύριε τα κρίματα

Μιας άσωτης γυναίκας,

Αυτής που ήμουν κάποτε,

Θα τα εξιχνιάσει;

Ποιος τις αβύσσους της ψυχής

Θα τις βυθομετρήσει;

Ποιος ψυχοσώστη Ιησού,

Ποιος θα με συγχωρήσει;

Χριστέ μου πολυσπλαχνικέ

Μη με παραμερίσεις

Πριν από τα χείλη σ’ ακουσθεί

Της συγχωριάς ο λόγος.


          Ο δημοσιογράφος Γεώργιος Ρούσος, είχε γράψει τη μυθιστορηματική βιογραφία της Κασσιανής, που δημοσιεύονταν στην πρώτη σελίδα των "Νέων" με εικονογράφηση του Φωκίωνα Δημητριάδη και αργότερα κυκλοφόρησε σχετικό βιβλίο με τίτλο "ΚΑΣΣΙΑΝΗ, Στέμμα και Ράσο- Δραματική μυθιστορία".
          Ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε το Τροπάριο της Κασσιανής. Περιέχεται στο δίσκο του "Τα Εκκλησιαστικά" με τραγουδιστή το Μανώλη Μητσιά.

Το τροπάριο της Κασσιανής, σε βυζαντνή παρασημαντική από  τον πατέρα Κωνσταντίνο Παπαγιάννη. 

Η ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ- Συνεχίστε να σχολιάζετε!!!

Φίλε ΖΗΤΩΝ

Το φιλελληνικό κίνημα, το πρώτο ίσως κίνημα διεθνούς αλληλεγγύης στην νεώτερη ιστορία, έπαιξε εξαιρετικά σημαντικό ρόλο για την μεταστροφή των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, καθώς κατάφερε να αγκαλιάσει τμήματα της κοινής γνώμης που λογικά θα εχθρεύονταν μία εξέγερση με κοινωνικά χαρακτηριστικά. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Δημήτριος Υψηλάντης (σε αντίθεση με τον αδελφό του), αλλά και ο Μπάυρον ως χρηματοδότης των "Ελληνικών Χρονικών" του Μάγιερ, έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στο να αποτραπεί οτιδήποτε που θα ταύτιζε την ελληνική επανάσταση με την εξέγερση των Καρμπονάρων στην Ιταλία εναντίον των Αυστριακών - και αντιθέτως να προβληθεί το στοιχείο της απελευθέρωσης των ελλήνων χριστιανών από τον ισλαμικό δεσπότη τους. 

Δεν θα πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε, πως η επιβολή του ολοκληρωτισμού στην Ευρώπη εκ μέρους της Ιεράς Συμμαχίας, που ακολούθησε την πτώση του Ναπολέοντα, συναντούσε την αντίδραση των πλέον δραστήριων τμημάτων των ευρωπαϊκών κοινωνιών - φοιτητές, διανοούμενους, καλλιτέχνες. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αρνήθηκαν να βοηθήσουν τους εξεγερμένους Ρωμιούς, ακριβώς για να μην δώσουν ελπίδες για κοινωνικές και εθνικές εξεγέρσεις στο έδαφός τους. Αναγκάστηκαν ωστόσο να το πράξουν, όταν διαπίστωσαν πως οι Οθωμανοί αδυνατούσαν να αντιμετωπίσουν την Επανάσταση και πως η δική τους στάση, έσπρωχνε αντιθέτως όλο και περισσότερους ευρωπαίους πολίτες σε ριζοσπαστικές πολιτικές θέσεις. Δεν είναι τυχαίο, ότι ο ίδιος ο Βίκτωρ Ουγκώ, εγκαταλείπει το μοναρχικό στρατόπεδο για να αγκαλιάσει τους δημοκράτες, στα 1827, ένα έτος μετά την πτώση του Μεσολογγίου, αναφέροντας σε ένα ποίημα αφιερωμένο στον βοναπαρτικό πατέρα του (À mon père)...

«Κι όμως, παραδομένη στους τυράννους που τους προκαλεί / Η Ελλάδα δείχνει στους χριστιανούς βασιλιάδες το σταυρό της σκλαβιάς της!»

...ενώ στο ποίημά του αφιερωμένο στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Μάταια για να σε σώσουμε, ένδοξη κι αγαπημένη μας πατρίδα, Ελλάδα /
ταρακουνούσαμε τον ιερέα τον αποκοιμισμένο στον άμβωνά του /
μάταια εκλιπαρούσαμε τους βασιλιάδες μας να στείλουνε στρατό. /
Μα οι βασιλιάδες κώφευαν, οι άμβωνες σιωπούσαν. /
Το όνομά σου δεν θέρμαινε εδώ, παρά μονάχα τις καρδιές των ποιητών…»

Η επιμονή των Ελλήνων ωστόσο, τα δημοσιεύματα του Τύπου, οι "καρδιές των ποιητών" και βεβαίως, το Μεσολόγγι, ανάγκασαν τους βασιλιάδες να ακούσουν και τους άμβωνες να μιλήσουν, για να αντιμετωπιστούν χειρότερες εξελίξεις. Ήμασταν και τυχεροί βεβαίως, όταν τον μισέλληνα Κάσελρη αντικατέστησε ο Κάνινγκ στην Αγγλία, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Όσο για τους φιλέλληνες που πολέμησαν στην Ελλάδα, σίγουρα ήταν διαφόρων λογιών: Οραματιστές, χριστιανοί, φιλελεύθεροι και ριζοσπάστες, άνθρωποι της συνείδησης, συνταξίδευαν προς την Ελλάδα μαζί με ανέργους στρατιωτικούς, τυχοδιώκτες, ή και πράκτορες ξένων δυνάμεων. Σαφέστατα, για να αφήσει κανείς το σπίτι του και την οικογένειά του και να πάει να σκοτωθεί σε έναν άγνωστο τόπο, θα πρέπει να έχει μια κάποια αντάρα μέσα του. Ακόμα όμως και οι πλέον τυχοδιώκτες απ' τους φιλέλληνες, θα μπορούσαν λογικά να αναζητήσουν καλύτερους μισθούς στο οθωμανικό στρατόπεδο απ' ό,τι στο ελληνικό. 

Τέλος, ας μην ξεχνούμε, ότι και το στράτευμα του Αλέξανδρου Υψηλάντη, αποτελείτο σε μεγάλο βαθμό από αλλοδαπούς. Κάποιοι απ' αυτούς, πολέμησαν ηρωικότατα μέχρι το τέλος.

Με αφορμή τον εορτασμό της 19ης Απριλίου ως "Ημέρας Φιλελληνισμού και Διεθνούς Αλληλεγγύης", ίσως μας δοθεί η ευκαιρία να τα ξαναπούμε...

Ανδρέας Μακρίδης 




Είχε προηγηθεί η αναγνώστρια με το όνομα ΖΗΤΩΝ που είχε γράψει στο άρθρο περί Αμερικανικού Φιλελληνισμού:


Ενδιαφέρον άρθρο. Σε κανένα νομίζω δεν έχει μείνει η εντύπωση ότι τα ανακτοβούλια της Ευρώπης διέκειντο εχθρικά προς την Ελληνική Επανάσταση προς αποφυγήν παραδειγματισμού των λαών τους που υπέφεραν από τον αυταρχισμό τους. Κανείς επίσης δεν αρνείται ότι η μεταστροφή της ευρωπαϊκής πολιτικής, και συγκεκριμένα αγγλικής, επί Κάνιγκ, ήταν αποτέλεσμα του συσχετισμού δυνάμεων με τις άλλες ισχυρές δυνάμεις της Ευρώπης (Συνθήκη του Λονδίνου)
Αν και δεν είμαι ειδικός, και δε νωρίζω τις πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο συγκεκριμένο άρθρο, αναρωτιέμαι για τις πραγματικές διαστάσεις του φιλελληνισμού: ήταν όντως ουσιαστική η βοήθεια των ευρωπαίων πολιτών ή αποτελούσαν ένα κύμα τυχοδιωκτών;
Από την άλλη αναρωτιέμαι για τη διάσταση που αποδίδεται στην Αμερικανική βοήθεια, που με οδηγεί στην εντύπωση ότι πρόκειται για ανάγνωση των γεγονότων επηρεασμένη από μια σύγχρονη ματιά φιλοαμερικανισμού.



Και με νέο σχόλιό της διόρθωσε:
ΔΙΟΡΘΩΣΗ: ένα "δεν" που λείπει ανατρέπει το περιεχόμενο.
Το σωστό είναι:
"Σε κανένα νομίζω δεν έχει μείνει η εντύπωση ότι τα ανακτοβούλια της Ευρώπης ΔΕΝ διέκειντο εχθρικά προς την Ελληνική Επανάσταση."

Εύστοχη απάντηση.
Η ιστορία ...επαναλαμβάνεται και δυστυχώς εις βάρος μας. Αλλά κι εμείς δε μαθαίνουμε από τα λάθη μας.
Ο "Ύμνος εις την Ελευθερίαν" του Σολωμού για το ρόλο των ξένων πάντα επίκαιρος ...

Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΤΟ 1821- Οι ΗΠΑ σπεύδουν στο πλευρό των Ελλήνων

Από το ΒΗΜΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ 28 Μαρτίου 2010

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=2&artid=321385&dt=21/03/2010

Της κ. ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΤΟΜΑΗ 

Η ΣΤΡΟΦΗ των επαναστατημένων Ελλήνων για βοήθεια στην Αμερική δεν είχε να κάνει μόνο με τις συντηρητικές έως αντιδραστικές διαθέσεις των ανακτοβουλίων της Ευρώπης απέναντι στην ελληνική υπόθεση, αλλά και με το γεγονός ότι μόλις σαράντα χρόνια πριν οι Αμερικανοί είχαν πετύχει στον δικό τους αγώνα για ανεξαρτησία έχοντας καταστήσει εαυτούς σύμβολα της ελευθερίας των λαών. Είναι ενδιαφέρον, παρά τα όσα έχουν ως σήμερα γραφεί για τον ευρωπαϊκό φιλελληνισμό, να γνωρίζει κανείς ότι, πλην ελαχίστων περιπτώσεων, στην πλειονότητά τους οι φιλέλληνες ήταν πλάνητες και τυχοδιώκτες, ονειροπόλοι ακόμη και σε περιπτώσεις που έφτασαν ως εδώ έρμαια της μοίρας τους και ναυάγια προσωπικών τους επιλογών. Επιπλέον, οι μύθοι που τους συνέδεαν με δήθεν πολιτικές των κυβερνήσεών τους έχουν προ πολλού ξεπεραστεί. Κανείς ιστορικός σήμερα δεν αμφισβητεί τους λόγους που οδήγησαν τη Μεγάλη Βρετανία στο να υιοθετήσει απροκάλυπτα εχθρική στάση απέναντι στην ελληνική εξέγερση. Στο αναγεννώμενο ελληνικό έθνος η Αγγλία, μεγάλη δύναμη της εποχής, αναγνώρισε μια ναυτική δύναμη, έναν αντίπαλο που έπρεπε να πνιγεί στο λίκνο του. Αντίθετα, εξακριβωμένος υπήρξε ο αγγλικός φιλοτουρκισμός στις αρχές του Αγώνα. Ξένοι με τη θάλασσα, οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν βρετανούς αξιωματικούς στα πληρώματα, αναφέρεται μάλιστα ότι πάνω από ογδόντα βρήκαν τον θάνατο τη στιγμή της πυρπόλησης της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο από τον γενναίο έλληνα ναυτικό Κωνσταντίνο Κανάρη. Γνωστή και τεκμηριωμένη ιστορικά είναι εξάλλου η βοήθεια που προσέφεραν στον ανεφοδιασμό των Τούρκων σε διάφορες πολιορκίες οι βρετανοί πρόξενοι, που μετατρέπονταν άλλοτε σε κατασκόπους και άλλοτε σε αντιπροσώπους εμπορικών εταιρειών εφοδιάζοντας με αγαθά και πολεμικό υλικό την Υψηλή Πύλη. Σύμφωνα με τον ιστορικό C.W. Crawley, οι Αγγλοι υπήρξαν επί τρεις γενεές φιλότουρκοι απλώς και μόνο επειδή μισούσαν τους Ρώσους. Αλλά και η Γαλλία, καίτοι αντίπαλος της Μ. Βρετανίας, δεν κράτησε εξ αρχής ευνοϊκή στάση απέναντι στους εξεγερμένους Ελληνες. Από τη μια το κοινό της δέος με τη Βρετανία σε ό,τι αφορούσε πιθανή κάθοδο των Ρώσων στη Μεσόγειο και από την άλλη η εμπορική της ανταγωνιστικότητα με το ελληνικό ναυτικό, που έφερνε τους έλληνες εμπόρους σε κάθε γωνιά και αγορά της οθωμανικής Ανατολής, συνιστούσαν ισχυρούς λόγους αντιπάθειας σε κάθε ελληνική προσπάθεια για ανεξαρτησία.

Ο ρόλος της Ρωσίας

Ο Αφροαμερικανός που πολέμησε στη μάχη των Μύλων και του Πέτα, Τζέιμς Γουίλιαμς, διά χειρός του ζωγράφου Χρίστου Παλλαντζά με βάση τις περιγραφές των αμερικανών φιλελλήνων Σάμιουελ Χάου και Τζ. Μίλερ στα ημερολόγιά τους. Φωτογραφία του πίνακα περιλαμβάνεται στην τελευταία έκδοση της Υπηρεσίας του Διπλωματικού Αρχείου ΥΠΕΞ για την αμερικανική βοήθεια στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας των Ελλήνων που δώρισε κατά την επίσκεψή του στον πρόεδρο Ομπάμα ο έλληνας πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου

Μοιραίος απεδείχθη ο ρόλος της Ρωσίας που, ως χώρα ασπασθείσα την Ορθοδοξία με κατήχηση βυζαντινών ιεραποστόλων, εμφανιζόταν ο φυσικός προστάτης των Ελλήνων. Η πραγματικότητα όμως ήταν διαφορετική, ανεξάρτητα από τον ρόλο που της απέδωσαν και τη στάση τελικά που υιοθέτησε η ρωσική εξωτερική πολιτική κατά του σταθερού εχθρού της, των Τούρκων. Με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης οι ρώσοι τσάροι βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν μία εχθρική Τουρκία και, από την άλλη, έναν συνασπισμό αγγλογαλλικών συμφερόντων που απειλούσε να εισέλθει στη Βαλκανική μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Βέβαια η εξέλιξη των πραγμάτων στη συνέχεια προσέλαβε νέα δυναμική και παρά το ότι η Ρωσία, επηρεασμένη από τον Μέτερνιχ, αποκήρυξε το κίνημα του Αλέξανδρου Υψηλάντη, στρατιωτικού, γόνου μεγάλης οικογένειας Φαναριωτών, που κήρυξε την έναρξη της Επανάστασης στη Μολδαβία, ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ και οι σφαγές χριστιανών που ακολούθησαν στην Κωνσταντινούπολη μετέβαλαν τη ρωσική πολιτική, αν και όχι δραστικά στην αρχή.
Με όσα λίγα μπορούσαν λοιπόν οι ξεσηκωμένοι Ελληνες να ελπίζουν από την Ευρώπη, ο δρόμος που οδηγούσε στην πέραν του Ατλαντικού ελπίδα για βοήθεια αποδεικνυόταν μονόδρομος. Τις προσδοκίες τους άλλωστε πολύ παραστατικά διατύπωνε ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός στη στροφή 22 του «Υμνου στην Ελευθερία»:
Γκαρδιακά χαροποιήθη Και του Βάσιγκτον η γη Και τα σίδερα ενθυμήθη Που την έδεναν κι αυτή... Πράγματι, η βοήθεια αυτή δεν άργησε να φτάσει. Και μπορεί σε πολιτικό επίπεδο να χρειάστηκε πολύς χρόνος, αλλά και πολύωρες παρεμβάσεις στο Κογκρέσο αμερικανών βουλευτών, όπως του Ντ. Γουέμπστερ, του Κουκ, του Φάρελι κ.ά., διαπύρων από φιλελληνικά αισθήματα, προκειμένου να εκδοθούν τα γνωστά προεδρικά διατάγματα και τα ψηφίσματα της Γερουσίας υπέρ των ελληνικών δικαίων, η αμερικανική κοινή γνώμη όμως είχε ήδη ξεκινήσει από τις αρχές του 1823 να συγκεντρώνει με εράνους, χοροεσπερίδες και τη σύσταση φιλελληνικών κομιτάτων σε πόλεις όπως η Βοστώνη, η Ν. Υόρκη, η Φιλαδέλφεια, το Ροντ Αϊλαντ, η Μασαχουσέτη κ.ά. σημαντική βοήθεια σε ρουχισμό και τρόφιμα που μόνο την πρώτη χρονιά ξεπερνούσε τις 80.000 δολάρια, ποσό ιδιαίτερα υψηλό για την εποχή. Συνολικά οκτώ ήταν τα πλοία, που ως τον Νοέμβριο του 1828 έφτασαν με βοήθεια στην Ελλάδα. Αυτά ήταν κατά σειρά άφιξης το μπρίκι «Τοντίν», το «Τσάνσελορ», το «Σιξ Μπράδερς», το «Λεβάντ», το «Στέιτσμαν», το «Τζέιν», το «Χέραλντ» και το «Σάφολκ».

Φιλάνθρωποι Αμερικανοί

Εγγραφο προερχόμενο από τα Εθνικά Αμερικανικά Αρχεία (ΝΑRΑ) του έτους 1805, το οποίο επέδωσε στον έκπληκτο αμερικανό πρόεδρο κατά τον περυσινό εορτασμό της 25ης Μαρτίου ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος. Περιλαμβάνει λίστα με ονόματα 25 Ελλήνων (αναφέρονται με τα χριστιανικά τους ονόματα μόνο: Σπύρος, Γιώργης, Κοσμάς, Αναστάσης, Γεράσιμος, Κωνσταντίνος κ.ά.) που κατετάγησαν στο πρώτο Σώμα Αμερικανών Πεζοναυτών του στρατηγού Ητον που κατατρόπωσε τους Μαμελούκους στην Τρίπολη της Λιβύης. Ο απόηχος εκείνης της νίκης έχει καταγραφεί στον επίσημο ύμνο των Πεζοναυτών, που φέρουν έκτοτε ως εξάρτημα της στολής τους το ξίφος των Μαμελούκων

Τη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας είχαν αναλάβει φιλάνθρωποι Αμερικανοί εγνωσμένου κύρους, όπως ο δικαστής Σάμιουελ Γούντροφ, ο αιδεσιμότατος Τζόνας Κινγκ, ο γιατρός, απόφοιτος του Χάρβαρντ, Σάμιουελ Χάου και ο Τζορτζ Τζάρβις, ο γνωστός στους επαναστατημένους Ελληνες ως «καπετάν Γιώργης Ζέρβας, ο Αμερικανός», που είχε πολεμήσει με τον Κολοκοτρώνη στην Τριπολιτσά, είχε μάθει ελληνικά και ενδυθεί την παραδοσιακή φουστανέλα των κλεφτών και αρματολών.
Ολοι αυτοί οι εθελοντές, είτε μετά την επιστροφή τους είτε με αλληλογραφία τους μέσω Λονδίνου, έστελναν εκτενείς αναφορές της δυστυχίας που κατέτρυχε κυρίως τον άμαχο πληθυσμό, διαφωτίζοντας τη διεθνή κοινή γνώμη για το δράμα των Ελλήνων.
Ενας από αυτούς, απόφοιτος και αυτός του Χάρβαρντ, που έφτασε με το «Στέιτσμαν» στην Υδρα, ο Τζέιμς Λέιμπ, αντικρίζοντας τα κάτωχρα και γυμνά παιδιά, που αποστεωμένα καθώς ήταν έψαχναν στο ύπαιθρο να βρουν λίγα χόρτα για τροφή, και τους κατοίκους να ζουν σε αχυρένιες καλύβες, έγραφε στην εφημερίδα «Νational Gazette» (φύλλο 8ης Ιανουαρίου 1828) ανάμεσα σε άλλα: «Η δυστυχία των Ελλήνων είναι τέτοια που κανείς από εμάς δεν μπορεί να συλλάβει την έκτασή της».

Η κυρία Φωτεινή Τομαή είναι ιστορικός, Πρεσβευτής Σύμβουλος Α' στο υπουργείο Εξωτερικών.ΤΖΕΪΜΣ ΓΟΥΙΛΙΑΜΣ: Ο αφροαμερικανός φιλέλληνας
ΤΟΣΟ από τα ελληνικά όσο και τα αμερικανικά εθνικά αρχεία, σε δώδεκα ανέρχεται ο αριθμός των Αμερικανών που έσπευσαν είτε να συνδράμουν τον άμαχο πληθυσμό με το ιεραποστολικό τους έργο και τις ιατρικές τους γνώσεις,είτε να λάβουν μέρος στα πεδία των μαχών,ανάμεσα σε αυτούς και ο ξάδελφος του αμερικανού προέδρου Ουάσιγκτον, Γουίλιαμ Τάουνσεντ Ουάσιγκτον,όπως και ο Αφροαμερικανός της εικόνας Τζέιμς Γουίλιαμς. Οπως αναφέρει στο προλογικό του σημείωμα για την έκδοση του ΥΠΕΞ ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου,«οι αμερικανοί φιλέλληνες δεν αντιμετωπίζονται ως άγιοι. Αναμφίβολα, όμως, όλοι τους θυσιάστηκαν για να βρει το ελληνικό κράτος που πάσχιζε να γεννηθεί, την περπατησιά του».

Ο ΛΟΡΔΟΣ ΒΥΡΩΝ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ

Το κείμενο αυτό, γράφηκε από τον δημοσιογράφο Ανδρέα Μακρίδη με αφορμή την Εθνική Επέτειο της 25ης Μαρτίου, για το Αθηναϊκό Πρακτορείο. Τον ευχαριστώ για την παραχώρηση.

 

Ο ποιητής στην ηλικία που πραγματοποίησε το πρώτο του ταξείδι στην Ελλάδα. 
Πρόκειται για μινιατούρα που χάρισε στην αδελφή του Αυγούστα Λη και εκτίθεται σήμερα στο προγονικό του σπίτι, το Newstead Abbey στο Νόττινγχαμ. 
Είναι ίσως, η πλέον πιστή του απεικόνιση.

Ήλιε των ακοίμητων! Μελαγχολίας αστέρι!

Που η δακρυσμένη δέσμη σου τρεμοφεγγάει μακριά

Που δείχνει την σκοτείνια αυτή που δεν θα διασκορπίσεις,

Πόσο όμοιος είσαι με καλά ενθυμούμενη χαρά!

Έτσι φωτάει το παρελθόν, λάμψη άλλων ημερών,

Που λάμπουν μα δεν θάλπουνε, οι ισχνές του οι αχτίδες

Μια Θλίψη φεγγαρόνυχτη σκιρτάει για να φανεί

Καθάρια μα κι απόμακρη, ψυχρή - τόσο ψυχρή!

(«Ήλιε των Ακοίμητων!» από τις «Εβραϊκές Μελωδίες»)

          Τον περασμένο Σεπτέμβριο, συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από την πρώτη επίσκεψη του Λόρδου Μπάυρον στην Ελλάδα και ένας μικρός όμιλος διανοουμένων, ο Σύνδεσμος Μπάυρον για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό, έχει ήδη καταθέσει στη Βουλή των Ελλήνων, την πρόταση να ανακηρυχθεί επισήμως η χρονιά που διανύουμε, «έτος Μπάυρον».

ΟΤΑΝ ΟΙ ΑΙΩΝΕΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΥΝ ΑΛΛΗΛΟΥΣ ΚΑΙ Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ

Με αφορμή την επέτειο και το ζόφο των ημερών, ο φίλος μου ο Μάκης μου στέλνει ένα κείμενο - απόσπασμα από τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, που στις μέρες μας αποκτά δραματική επικαιρότητα. Γράφτηκε μόλις 25 χρόνια μετά το ηρωικό 1821:  ".Αν μας έλεγε κανένας αυτείνη την λευτεριά όπου γευόμαστε, θα παρακαλούσαμε τον Θεόν να μας αφήση εις τους Τούρκους άλλα τόσα χρόνια, όσο να γνωρίσουν οι άνθρωποι τι θα ειπή πατρίδα, τι θα ειπή θρησκεία, τι θα ειπή φιλοτιμία, αρετή, τιμιότη.   ...Τις πρόσοδες της πατρίδας τις κλέβομεν, από υποστατικά δεν της αφήσαμεν τίποτας, σε ''πηρεσίαν να μπούμεν'', ένα βάνομεν εις το ταμείον, δέκα κλέβομεν. Αγοράζομεν πρόσοδες, τις τρώμε όλες. Χρωστούν εις το Ταμείον δεκαοχτώ 'κατομμύρια ο ένας και ο άλλος. Ο Μιχαλάκης ο Γιατρός πεντακόσιες χιλιάδες, ο Τζούχλος τρακόσες, ο Γεωργάκης Νοταράς τρακόσες πενήντα - όλο τέτοιγοι χρωστούνε αυτά. Ο κεντρικός ταμίας ο Φίτζες - τρακόσες πενήντα του λείπουν από το ταμείον. Κι' ακόμα δεν κυτάχτηκαν πόσα θα λείψουν ακόμα. Το ίδιο ντογάνες κι' άλλα. Τέτοιοι μπαίνουν εις τα πράγματα και τέτοιους συντρόφους βάνουν.  ...Οι αγωνισταί, οι περισσότεροι και οι χήρες κι' αρφανά δυστυχούν. Πολυτέλεια και φαντασία -γεμίσαμαν πλήθος πιανοφόρια και κιθάρες. Οι δανεισταί μας ζητούν τα χρήματά τους, λεπτό δεν τους δίνομεν από αυτά- κάνουν επέμβασιν εις τα πράγματά μας. Και ποτές δεν βρίσκομεν ίσιον δρόμον. ...Πώς θα σωθούμε εμείς μ' αυτά και να σκηματιστούμεν εις την κοινωνίας του κόσμου ως άνθρωποι; ...Ο Θεός ας κάμη το έλεός του να μας γλυτώση από τον μεγάλον γκρεμνόν όπου τρέχομεν να τζακιστούμεν."