Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Βιστωνίτης. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Βιστωνίτης. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τρίτη 2 Μαΐου 2017

Μορφές της νεοελληνικής πνευματικής ιστορίας

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ
*Πορτρέτο του Μάρουλλου Ταρχανιώτη από τον Σάντρο Μποτιτσέλι (1496)



*Ο ερευνητής Νικήτας Σινιόσογλου
επιλέγει επτά πρόσωπα,
αντιπροσωπευτικά του φαινομένου,
που ευφυώς ονομάζει αλλόκοτο Ελληνισμό



Γράφει ο Αναστάσης Βιστωνίτης


Υπάρχουν μορφές της νεοελληνικής πνευματικής ιστορίας που για τη ζωή και το έργο τους το ευρύ αναγνωστικό κοινό έχει μια πολύ συγκεχυμένη ιδέα. Επτά τέτοιες μορφές επέλεξε ο νεότερος ερευνητής Νικήτας Σινιόσογλου, αντιπροσωπευτικές του φαινομένου που ευφυώς ονομάζει αλλόκοτο Ελληνισμό: τον Κυριακό Αγκωνίτη, εκφραστή της περιπλάνησης, τον Γεώργιο Γεμιστό (Πλήθωνα) που εκφράζει την ουτοπία, τον Μάρουλλο Ταρχανιώτη τον εκτοπισμό, τον Χριστόδουλο Παμπλέκη τη βλασφημία, τον Θεόφιλο Καΐρη την αίρεση, τον Παναγιώτη Σοφιανόπουλο το αλλόκοτο και τον Κωνσταντίνο Σιμωνίδη την ψευδολογία.
Γνωστότεροι από αυτούς είναι ο Πλήθων και ο Καΐρης- εν μέρει και ο Σοφιανόπουλος- αν και ο τελευταίος είναι εκείνος που εισηγήθηκε τους όρους νεοέλληνες και νεοελληνικός. Ο Κυριακός και ο Πλήθων εμφανίζονται την περίοδο που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία βρίσκεται σε βαθιά παρακμή. Και οι δύο μάλιστα πεθαίνουν το 1452, έναν χρόνο πριν από την Αλωση της Κωνσταντινούπολης.

Πέμπτη 18 Αυγούστου 2016

Νίκος Καζαντζάκης: Αναζητώντας την «ψυχή του τόπου»

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ

*Ο Νίκος Καζαντζάκης έφιππος στον Καύκασο


*Από το Λονδίνο και το Τολέδο στις Μυκήνες,
 η ματιά του πεζογράφου απομονώνει εικόνες,
που λειτουργούν και για τον σημερινό αναγνώστη


Γράφει ο κ. Αναστάσης  Βιστωνίτης

Η ευχέρεια με την οποία ταξιδεύουμε στην εποχή μας έχει κάνει τον κόσμο μικρότερο. Αλλά η μεγάλη ανάπτυξη της ταξιδιογραφίας σήμερα τον διευρύνει σε βαθμό που θα ήταν αδιανόητος κατά το παρελθόν. Η ταξιδιογραφία αλλάζει τον τρόπο μας να βλέπουμε τον κόσμο, τον εαυτό μας και τον τόπο της καταγωγής μας.
«Η διαφορά ανάμεσα στην ταξιδιογραφία και στη μυθοπλασία είναι η διαφορά ανάμεσα στην καταγραφή αυτού που βλέπει το μάτι και στην ανακάλυψη εκείνου που η φαντασία γνωρίζει». Τα παραπάνω έχουν ειπωθεί από τον διάσημο (και υπερτιμημένο) ταξιδιογράφο Πολ Θέροου. Τον διαψεύδουν όμως δύο συγγραφείς ταξιδιωτικών βιβλίων ανώτεροί του: ο Μπρους Τσάτουιν και ο Νίκος Καζαντζάκης. Δεν είναι συμπτωματικό που ο Θέροου αντιπαθεί τον «Καζαντζάκη με την κόκκινη μύτη», όπως γράφει απαξιωτικά. (Δεν πειράζει. Ούτε ο Χέμινγκγουεϊ του αρέσει. Προτιμά αντί γι' αυτόν τον Κίπλινγκ!) Με τη διαφορά ότι τα ταξιδιωτικά του Καζαντζάκη, γραμμένα τον Μεσοπόλεμο, αν αφήσει κανείς κατά μέρος το γλωσσικό του ιδίωμα, μοιάζει σαν να έχουν γραφτεί σήμερα, ενώ τα βιβλία του Θέροου είναι «χρονολογημένα», τουτέστιν  έχουν ημερομηνία λήξεως.

Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2015

Το υπαρκτό φάντασμα του εμφυλίου πολέμου

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

*Οι πρωταγωνιστές της Συμφωνίας της Βάρκιζας ύστερα από την υπογραφή της 


*Οι πολιτικοί επιστήμονες
Στάθης Καλύβας και Νίκος Μαραντζίδης
ξανασυζητούν, ανεξίθρησκα και με μέθοδο,
τη σύγχρονη ελληνική διχοστασία


*Το νέο βιβλίο των Καλύβα και Μαραντζίδη

Στάθης Ν. Καλύβας, Νίκος Μαραντζίδης
Εμφύλια Πάθη.
23 ερωτήσεις και απαντήσεις για τον Εμφύλιο
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2015,
σελ. 528, τιμή 16,60 ευρώ


Γράφει ο Αναστάσης Βιστωνίτης


                Υποθέτει κανείς πως μετά τις χιλιάδες σελίδες που έχουν γραφτεί για τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο το θέμα θα είχε εξαντληθεί και το σύνολο του επιστημονικού κόσμου της χώρας μας, σε κάποιο γενικό τουλάχιστον πλαίσιο, θα είχε συμφωνήσει ως προς τα αίτιά του. Είναι βεβαίως αδύνατον να υπάρξει συμφωνία ως προς τον καταλογισμό των ευθυνών της κάθε πλευράς. Δεδομένου ότι απουσιάζει η συμφωνία όσον αφορά τα αίτια, ο καταλογισμός των ευθυνών μοιάζει αν όχι αδύνατος, τουλάχιστον εξαιρετικά δυσχερής.
                Ο Στάθης Ν. Καλύβας, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Yale, και ο Νίκος Μαραντζίδης, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ανήκουν στους νεότερους επιστήμονες που ερευνούν το θέμα συστηματικά εδώ και μερικά χρόνια και έχουν δημοσιεύσει σχετικές εργασίες. Οι απόψεις τους έχουν προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων από μεγάλη μερίδα της Αριστεράς και είναι σχεδόν βέβαιο ότι το ίδιο θα συμβεί και με το πρόσφατο βιβλίο Εμφύλια πάθη που έγραψαν από κοινού, μολονότι είναι η πιο «ανεξίθρησκη» εργασία τους σε σύγκριση με τις προηγούμενες, χωρίς ωστόσο να αφίσταται των παλαιότερων απόψεών τους - γι' αυτό και αξίζει ιδιαίτερης προσοχής.

Δευτέρα 13 Ιουλίου 2015

Η κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ 
http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=715103
*Βρετανοί στρατιώτες επελαύνουν στη Βαγδάτη στις 11 Μαρτίου 1917



Γράφει ο κ. Αναστάσης Βιστωνίτης

                Πέρυσι, έναν αιώνα μετά την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, μια ομάδα πανισλαμιστών αυτοαποκαλούμενη Ισλαμικό Κράτος και ακολουθούμενη από χιλιάδες οπαδούς εγκαθίδρυσε σε μια περιοχή που εκτείνεται από τη Βόρεια Συρία ως το Ιράκ ένα νέο χαλιφάτο. Τα όσα συμβαίνουν στην περιοχή- αλλά και αλλού όπου υπάρχουν μεγάλες μάζες μουσουλμανικού πληθυσμού- προκαλούν σοκ και δέος.
                Όχι όμως στον ίδιο βαθμό σε όσους γνωρίζουν τι συνέβη στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια του πολέμου εκείνου, που οδήγησε στην κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στον έλεγχο της περιοχής από τις δύο εκ των τριών μεγάλων δυνάμεων οι οποίες αποτελούσαν την Αντάντ: τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία. Η τρίτη, η Ρωσία, το 1917 θα έμπαινε σε μιαν άλλη περιπέτεια με το ξέσπασμα της Οκτωβριανής Επανάστασης και το μερίδιό της από το μοίρασμα των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θα ήταν πολύ μικρότερο.

Παρασκευή 19 Ιουνίου 2015

Τα εγκλήματα πολέμου και οι οφειλές στην Ελλάδα

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ
http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=710813 

*Ο Παναγιώτης Σφουντούρης, επιζών της σφαγής του Διστόμου από τους γερμανούς ναζί τον Ιούνιο του 1944, κρατά ένα κερί και μια φωτογραφία εποχής, που απεικονίζει τον ίδιο και την αδελφή του Μαρία.

                               
*Σε μια εμπεριστατωμένη συγκριτική επιστημονική μελέτη
η Δέσποινα-Γεωργία Κωνσταντινάκου
παρουσιάζει την πολιτική που ακολουθήθηκε
τόσο σε ό,τι αφορά τη διεκδίκηση των πολεμικών οφειλών
όσο και την ποινική δίωξη των εγκληματιών πολέμου

Δέσποινα-Γεωργία Κωνσταντινάκου
Πολεμικές οφειλές και εγκληματίες πολέμου στην Ελλάδα.
Ψάχνοντας την ηθική και υλική δικαίωση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2015,
σελ. 558, τιμή 26,63 ευρώ


Γράφει ο Αναστάσης Βιστωνίτης

                Το 1936, όταν επισκέφθηκε την Αθήνα, ο υπουργός Προπαγάνδας του Γ' Ράιχ Γιόζεφ Γκέμπελς αναλυόταν σε ύμνους μπροστά στη θέα της Ακρόπολης: «Ένα από τα πιο όμορφα και πιο βαθιά πρωινά της ζωής μου. Επάνω στην Ακρόπολη... Εδώ η ζωή, ο Θεός και η τέχνη γίνονται ένα». Και δεν αρκείται σ' αυτά αλλά προσθέτει: «Η ατμόσφαιρα στην Αθήνα είναι απερίγραπτη. Μια μαγευτική εικόνα χωρίς προηγούμενο. Οι άνθρωποι είναι πολύ συμπαθητικοί... Η ψυχή μου είναι γεμάτη από την ομορφιά».
                Πέντε χρόνια αργότερα τα ναζιστικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ελλάδα και επέβαλαν τριπλή κατοχή (Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων). Θα προέβαιναν σε πρωτοφανείς αγριότητες, θα αφαιρούσαν το μεγαλύτερο μέρος του παραγωγικού πλούτου της χώρας, θα κατέστρεφαν τις υποδομές της και θα εξανάγκαζαν την ελληνική κατοχική κυβέρνηση να τους χορηγήσει ένα δάνειο το οποίο χρησιμοποίησαν όχι μόνο για να καλύψουν το κόστος της κατοχής αλλά εν μέρει και για να χρηματοδοτήσουν τις πολεμικές τους επιχειρήσεις στη Μεσόγειο.
                Το δάνειο εκείνο η σημερινή ενωμένη Γερμανία με διάφορες δικαιολογίες αρνείται να το αποπληρώσει, όπως και το κόστος των πολεμικών επανορθώσεων, για τις οποίες κατέβαλε ασήμαντα ποσά.

Τετάρτη 6 Μαΐου 2015

Κωνσταντινούπολη, η πόλη των κατασκόπων

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=692189 

*Η είσοδος του ξενοδοχείου «Πέρα Παλάς», το οποίο χτίστηκε το 1895 από την εταιρεία η οποία κατασκεύαζε τα βαγόνια του Οριάν Εξπρές, του θρυλικού τρένου που η αφετηρία της διαδρομής του ήταν το Λονδίνο και το τέρμα της η Κωνσταντινούπολη


*Η πολυεθνική μητρόπολη
γεμάτη πάθη και μυστήρια,
ο Μποδοσάκης και το «Πέρα Παλάς»,
το θρυλικό ξενοδοχείο
μιας μυθικής και ταυτοχρόνως
ταραγμένης εποχής


         

Charles King
Midnight at the Pera Palace.
The Birth of Modern Istanbul
Εκδόσεις Norton, 2014,
σελ. 476, τιμή 27,95 δολάρια ΗΠΑ



Γράφει ο Αναστάσης Βιστωνίτης

          Στις 8 Μαΐου 1948 αυτοκτόνησε στην Κωνσταντινούπολη πέφτοντας στα νερά του Βοσπόρου ένας περίεργος τύπος που κανένας δεν ήξερε από πού κρατούσε η σκούφια του. Έπρεπε να περάσουν τριάντα χρόνια για να γίνει γνωστό ότι επρόκειτο για τον Ρούντολφ φον Σεμπότεντορφ, εξέχον μέλος της Εταιρείας της Θούλης από την οποία προέκυψε το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Γερμανών Εργατών (δηλαδή το ναζιστικό κόμμα).
          Ο Σεμπότεντορφ ήταν ναζιστής αλλά και διπλός πράκτορας Γερμανών και Βρετανών στα τρία τελευταία χρόνια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και δρούσε στην Κωνσταντινούπολη, κατεξοχήν πόλη των κατασκόπων, όχι μόνο τότε αλλά από τις αρχές ακόμη του 20ού αιώνα. Η ιστορία κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα της «βασιλίδος των πόλεων», όπως την αποκαλούσαν στη βυζαντινή εποχή, αναδεικνύεται στο εξαίρετο βιβλίο του Τσαρλς Κινγκ Μidnight at the Pera Palace. The Birth of Modern Istanbul (Μεσάνυχτα στο Πέρα Πάλας. Η γέννηση της σύγχρονης Κωνσταντινούπολης).

Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2014

Οι εφημερίδες γράφουν ιστορία

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ   
http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=638133

*Αθηναίος διαβάζει το «Ελεύθερον Βήμα». Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη στη δεκαετία του 1920, από άγνωστο φωτογράφο. Το «Ελεύθερον Βήμα» εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 1922. Το σημείο όπου τραβήχτηκε η φωτογραφία είναι το καφενείο Ζαχαράτου στο Σύνταγμα 


Γράφει ο Αναστάσης Βιστωνίτης

                «Οι ελληνικές ημερήσιες εφημερίδες αποτελούν, για την έρευνα, μια ξένη χώρα, ένα εντελώς άγνωστο και αχαρτογράφητο τοπίο». Με αυτή τη φράση αρχίζει το βιβλίο του «Δημοσιογράφος ή ρεπόρτερ. Η αφήγηση στις ελληνικές εφημερίδες» 19ος- 20ός αιώνας ο Νίκος Μπακουνάκης.
                Ό,τι έχουμε ως τώρα είναι είτε βιβλιογραφικές αποδελτιώσεις είτε καταγραφές της πολιτικής ιστορίας μέσω των δημοσιευμάτων στον Τύπο. Αλλά έργα που ερευνούν, αναλύουν και ερμηνεύουν τον «πολιτισμό της εφημερίδας» στον τόπο μας δεν έχουμε. Μιλώντας για πολιτισμό της εφημερίδας πρέπει κανείς να λαμβάνει υπόψη του ότι οι εφημερίδες γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν μέσα στον αστικό χώρο, στην πόλιν δηλαδή.

Τρίτη 8 Ιουλίου 2014

Θεσσαλονίκη, μνήμη και ιστορία μιας πολυεθνικής πόλης

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ     
  http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=605540
*Η ιστορική και κοινωνική της ταυτότητα μέσα από τον βίο και την πολιτεία του πλήθους των πρωταγωνιστών της. Η Θεσσαλονίκη, μια πόλη κατ’ εξοχήν του εμπορίου, με ένα από τα σημαντικότερα φυσικά λιμάνια στη Μεσόγειο, κατοικήθηκε από πολλές εθνότητες που άφησαν απτά δείγματα της παρουσίας τους: οικήματα, μνημεία, νεκροταφεία, ναούς και σχολεία

Χρίστος Ζαφείρης
Θεσσαλονίκη, η παρουσία των απόντων.
Η κληρονομιά Ρωμαίων, Μουσουλμάνων, Εβραίων,
Ντονμέδων, Φράγκων, Αρμενίων και Σλάβων
Πρόλογος Ι.Κ. Χασιώτης.
Εκδόσεις Επίκεντρο, 2014,
σελ. 290, τιμή 19 ευρώ


Γράφει ο Αναστάσης Βιστωνίτης

                «Η ανασυγκρότηση της Θεσσαλονίκης αποδείχθηκε ότι ήταν ένα μόνο από τα τεράστια σφάλματά του που όχι μόνον οδήγησαν στον πολιτικό του θάνατο αλλά συνέβαλαν στη διεύρυνση του Εθνικού Σχίσματος - την πόλωση των Ελλήνων σε δύο εχθρικά στρατόπεδα».
                Τα παραπάνω βρίσκονται στη σελίδα 349 του ογκώδους βιβλίου The Balkans 1804-1999. Nationalism, War and the Great Powers (Granta Books, 1999) του ιστορικού και δημοσιογράφου Μίσα Γκλένι, ο οποίος στον αγγλόφωνο Τύπο έτυχε θερμής υποδοχής. Αυτός στον οποίο αναφέρεται είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, τον οποίο αντιμετωπίζει με εμπάθεια απαράδεκτη για ιστορικό, θεωρώντας τον αποκλειστικά υπεύθυνο του Εθνικού Διχασμού - όχι μόνο εδώ αλλά και όπου αλλού τον αναφέρει, χαρακτηρίζοντάς τον μάλιστα «στενόμυαλο τεχνικό της εξουσίας». Δεν είναι να απορεί λοιπόν κανείς που υποστηρίζει πως από τις χώρες που συμμετείχαν στους Βαλκανικούς Πολέμους η Ελλάδα είχε τις μικρότερες απώλειες και τα μεγαλύτερα κέρδη (σε αντίθεση με τους «ατυχείς» Βουλγάρους). Δεν χρειάζονται «πατριωτικά» γυαλιά για να δει κανείς πόσο στενόμυαλος (επιεικώς) θα πρέπει να είναι ακριβώς εκείνος ο οποίος χαρακτηρίζει «στενόμυαλο τεχνικό της εξουσίας» κάποιον που για να ανασυγκροτήσει τη Θεσσαλονίκη και να της δώσει χαρακτηριστικά πόλης κάλεσε να την ανασχεδιάσει μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917 έναν από τους κορυφαίους αρχιτέκτονες-πολεοδόμους του 20ού αιώνα: τον Ερνέστ Εμπράρ.

Σάββατο 23 Φεβρουαρίου 2013

Ο αγώνας για την εξουσία στην Ελλάδα του ’40

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=497264
*Ο ταγματάρχης Κρίστοφερ Μόνταγκιου Γουντχάουζ (αριστερά) και ο αρχηγός του ΕΔΕΣ Ναπολέων Ζέρβας (μέσον) χαιρετούν στρατιωτικά. 
Φωτογραφία από την περίοδο της Αντίστασης


*Η μαρτυρία του μέλους και στη συνέχεια
διοικητή της Βρετανικής Συμμαχικής Αποστολής
στην Ελλάδα Κρίστοφερ Μόνταγκιου Γουντχάουζ
για την Αντίσταση, τα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο.
Για πρώτη φορά στα ελληνικά.



Του Αναστάση Βιστωνίτη

          Εξήντα τέσσερα χρόνια μετά τη λήξη του Εμφυλίου πολέμου και παρά την πληθώρα των βιβλίων για την Κατοχή και την αδελφοκτόνο σύρραξη που τη διαδέχτηκε εξακολουθούν να εκδίδονται και πλήθος άλλα σχετικά με το θέμα: απομνημονεύματα των πρωταγωνιστών, ιδίως από την πλευρά της Αριστεράς, ιστορικές αναλύσεις, εκτιμήσεις, κρίσεις και επικρίσεις, μαρτυρίες, αξιόπιστες ή μη.
          Δεν έχουμε όμως ακόμα μια πλήρη- και απολύτως αντικειμενική- ιστορία της εποχής, αφού σημαντικά αρχεία, όπως αυτό του ΚΚΕ ή ντοκουμέντα άλλων πηγών από τις πρώην κομμουνιστικές χώρες δεν είναι διαθέσιμα στους μελετητές. Έτσι, ένα βιβλίο που προέρχεται από τον Κρίστοφερ Μόνταγκιου Γουντχάουζ, εκ των πρωταγωνιστών της εποχής, είναι για πολλούς λόγους διαφωτιστικό. Κυρίως για το πώς έδρασε η εδώ Βρετανική Συμμαχική Αποστολή, μέλος και στη συνέχεια διοικητής της οποίας υπήρξε ο Γουντχάουζ. Και ακόμη, γιατί ο ίδιος αγάπησε την Ελλάδα- τον τόπο (κατ' εξοχήν τα βουνά), τον πολιτισμό και τους ανθρώπους του-, με τον δικό του τρόπο φυσικά, τις ιδιαιτερότητες και τις πολιτικές του συμπάθειες.

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...